De traceerbaarheid van cacao

De Fairtrade standaarden zijn erg streng op het gebied van productsegregatie om traceerbaarheid te garanderen van grondstof tot Fairtrade eindproduct. Dit geldt voor de meeste Fairtrade producten zoals bananen en ander vers fruit, koffie, bloemen, noten, rijst, specerijen, etc. Dat betekent dat Fairtrade ingrediënten of grondstoffen in elke fase van de productieketen duidelijk ‘gemerkt’ moeten zijn, apart bewaard en verwerkt worden in hun tocht van de coöperatieve tot eindproduct.

De werkwijze van de chocolade-industrie laat deze werkwijze echter niet toe. Cacao en suiker met bepaalde gelijkaardige specificaties worden gemengd in plaatselijke maalderijen, fabrieken of tijdens het transport. Door de complexe bereidingsprocessen is het heel moeilijk en duur om Fairtrade ingrediënten en niet-Fairtrade  ingrediënten in elk stadium van de toevoerketen gescheiden te houden. Het werd duidelijk dat verschillende producenten in het Zuiden niet langer zouden kunnen deelnemen aan Fairtrade, als we regels invoerden die een rechtstreekse fysieke traceerbaarheid vereisen. Daarnaast zouden Fairtrade producten daardoor veel duurder worden. Gezien de grote armoede bij veel kleinschalige cacaoboeren en hun dringende nood aan betere handelsvoorwaarden, koos Fairtrade ervoor om de regels van fysieke traceerbaarheid dus aan te passen voor cacao en suiker.

Het principe dat hierachter schuilt, noemen we ‘mass balance’. Dit wil zeggen dat een bepaalde hoeveelheid van het eindproduct onder Fairtrade condities werd aangekocht, maar dat de ingrediënten in jouw pakje niet persé 100% afkomstig zijn van gecertificeerde producenten.

Je kan het vergelijken met groene energie uit windmolens: je betaalt voor groene energie, ook al wordt niet persé de elektriciteit die jij thuis gebruikt door windmolens opgewekt. Wel kan je er zeker van zijn dat de hoeveelheid energie die je gebruikt op een groene manier opgewekt is. Dus: of een consument nu een Fairtrade gelabelde chocoladereep koopt uit ‘mass balance’ of Fairtrade die volledig traceerbaar is, de impact in het Zuiden blijft dezelfde.

Op de verpakking kan je duidelijk het verschil zien: indien het gaat om een product met mass balance staat er ‘verhandeld in overeenstemming met de Fairtrade voorwaarden’. Bij fysiek traceerbare Fairtrade producten staat er: ‘Fairtrade gecertificeerd en afkomstig van Fairtrade boeren’.

Fairtrade Sourcing Programs

Voor cacao, suiker en katoen is het Fairtrade aanbod vele malen groter dan de vraag. Dit heeft onvoldoende marktafzetkansen voor boeren als gevolg. Met Fairtrade marktaandelen in cacao en suiker van 1%, met marktaandelen in katoen die lager liggen dan 1%, en dit na 25 jaar Fairtrade, is er nood aan een andere aanpak die naast de huidige aanpak zal bestaan.

Lees meer over Fairtrade Sourcing Program voor cacao, het antwoord van Fairtrade om deze uitdaging aan te gaan.